Người làng bảo ông Thành là người “kén kỹ như chọn vàng mười”. Không chỉ trong kinh doanh, mà cả chuyện cưới vợ cho con trai – ông luôn nhìn bằng con mắt phân tầng.

Khi Hải – con trai ông – đưa Lía về nhà ra mắt, cả nhà sững người. Cô gái với làn da ngăm, giọng nói thoảng âm sắc miền núi, mắt tròn như sương sớm – hiền lành, thật thà, cúi đầu chào lễ phép. Bà giúp việc khen khẽ: “Con bé có nết”. Nhưng ông Thành thì nheo mắt:

— Con bé này… quê tận trên miền núi à?

Hải mím môi:

— Dạ, Lía người Mường. Nhà trên Hòa Bình.

Ông nhếch mép. Không cần nói thêm. Đủ để cả bữa cơm hôm ấy, không ai gắp nổi miếng thứ hai.

Tối đó, ông gọi Hải lên phòng:

— Bố không cần biết con yêu thế nào, nhưng cưới vợ thì phải cùng đẳng cấp. Sau này ra ngoài, còn giao thiệp, làm ăn. Cưới gái miền núi về, người ta tưởng nhà mình hạ tiêu chuẩn.

Hải cười buồn:

— Nhưng bố, cô ấy thật thà, thương con, lại chăm sóc ông bà nội từ ngày đầu…

— Thật thà không nuôi được danh giá! – ông gằn giọng. – Muốn giữ cơ nghiệp này, con phải lấy người “ngang tầm”.

Vài tháng sau, Hải đính hôn với Minh Châu – con gái giám đốc một công ty đối tác. Cô gái Hà Nội chính gốc, học trường quốc tế, nói tiếng Anh như gió. Đám cưới tổ chức tại khách sạn 5 sao, truyền thông đưa tin rầm rộ. Ông Thành hài lòng. Ai cũng bảo: “Nhà ông Thành xứng đáng được thế”.

Chỉ có bà giúp việc là thở dài. Từ ngày Lía rời đi, chẳng ai còn hỏi bà nội đã ăn thuốc chưa, có đau chân không. Bà nội Hải lặng lẽ cầm khăn tay cũ, ngồi khóc một lần duy nhất.

Mấy năm sau, ông Thành đổ bệnh. Ban đầu là hay quên. Rồi đến chuyện lặp từ, lẩm bẩm một mình. Hải đưa bố đi khám, bác sĩ chẩn đoán suy giảm trí nhớ tiền Alzheimer.

Minh Châu lúc ấy bắt đầu thay đổi. Từ dâu ngoan, cô thành người vợ sắc sảo, kiểm soát tài chính cả nhà. Cô thuê người thay bà giúp việc, chuyển phòng ông Thành xuống tầng trệt cho “tiện theo dõi”. Những cuộc họp gia đình giờ có thêm luật sư. Hải hỏi, Châu chỉ cười:

— Em muốn mọi thứ rõ ràng, tránh tranh chấp sau này. Anh làm giám đốc rồi, phải quen với điều đó.

Một buổi tối, Hải đi công tác, Minh Châu gọi xe cấp cứu đưa ông Thành vào bệnh viện tâm thần. Lý do: “Hành vi rối loạn, có xu hướng nguy hiểm”.

Không ai được báo. Đến khi Hải về, bệnh viện đã có giấy tờ xác nhận tình trạng không minh mẫn của ông Thành – kèm theo ủy quyền quản lý tài sản cho người giám hộ: Minh Châu.

— Em làm gì vậy?! – Hải quát, cổ họng khô khốc.

— Em làm đúng luật! – Châu nói, mặt không biến sắc. – Em không muốn để một ông già lẩm cẩm hủy hoại cơ nghiệp. Còn anh, nếu không ký, em sẽ cho anh biết hợp đồng hôn nhân có giá trị thế nào.

Hai tuần sau, trong buổi họp gia đình, khi Minh Châu ngồi ký giấy tờ với luật sư, thì cánh cửa bật mở.

Một người phụ nữ bước vào. Váy thổ cẩm giản dị, tay ôm túi chợ. Lía.

Hải đứng dậy, mắt như mờ đi. Ông Thành – người vừa được chuyển từ viện về trong tình trạng hoang mang – ngẩng đầu. Nhận ra giọng nói:

— Con… Lía?

Cô bước tới, đặt trước mặt ông chiếc khăn mùi xoa cũ thêu hoa tím. Là món quà ông tặng cô năm xưa, khi cô còn chăm ông những ngày bệnh nhẹ. Không ai biết, sau khi bị ép chia tay, cô vẫn âm thầm gửi thuốc cho ông qua người giúp việc cũ.

— Con nghe tin, nên đến thăm. – Lía nói khẽ. – Bác chưa quên con chứ?

Ông Thành mím môi. Bàn tay nhăn nheo run run, rồi đặt lên tay cô. Ánh mắt sáng lên lần đầu tiên trong nhiều tháng.

Minh Châu sững sờ.

Một tháng sau, Minh Châu bị điều tra vì chiếm đoạt tài sản người mất năng lực hành vi. Hải chính thức đệ đơn ly hôn.

Cơ ngơi họ Thành được giao lại cho Hải, dưới sự giám hộ tạm thời… của Lía. Cô không nhận gì, chỉ xin chăm ông Thành như trước.

Buổi chiều nọ, trong sân nhà cũ, ông Thành ngồi ngắm mảnh vườn nhỏ. Nơi ấy, một cô gái miền núi đang lúi húi tưới từng chậu cây.

— Lía à… – ông gọi, mắt rưng rưng – Có khi nào… bố nhìn nhầm người không?

Lía không quay lại. Giọng nhẹ như gió:

— Có khi nào, bác cũng quên luôn cái gọi là “ngang tầm”?