Tôi đăng tin tìm người giúp việc ngay đầu tháng Sáu, khi lịch làm việc kín như bánh tráng gói gỏi cuốn, còn mẹ chồng tôi thì vừa xuất viện sau đợt đột quỵ nhẹ. Tôi cần một người phụ nữ đứng tuổi, gọn gàng, ít lời, và quan trọng nhất là phải biết chăm người già.
Chỉ sau ba ngày, có người đến gõ cửa. Đó là một bà cụ gầy gò, nước da tái nhợt, dáng đi hơi khom, tay xách chiếc túi vải bạc màu. Bà nói giọng Bắc, nhỏ nhẹ, lễ phép. Khi tôi hỏi tên, bà đáp:
— Tôi tên Lan. Không nhớ họ. Trước giờ hay bị gọi là “bà Lan giúp việc”, quen rồi.
Có điều gì đó trong đôi mắt ấy khiến tôi thấy lạ lùng. Như một cơn gió cũ lướt qua da thịt. Nhưng tôi bận, và bà thì quá phù hợp với những tiêu chí mà tôi đặt ra.
**
Bà Lan làm việc rất cẩn thận. Mẹ chồng tôi quý bà ngay sau ngày đầu tiên, vì bà biết cách xoa bóp, nấu được những món dễ tiêu cho người bệnh, và đặc biệt… bà không hay hỏi chuyện riêng.
Mỗi khi tôi đi làm về muộn, bà đều để phần cơm gọn gàng trong lồng bàn, có bát canh còn âm ấm, có mùi thơm ngòn ngọt như mùi quê cũ.
Tôi thấy lòng dịu lại sau chuỗi ngày bon chen.
Rồi một đêm, tôi về nhà muộn sau một cuộc họp căng thẳng. Bước vào bếp, tôi thấy bà Lan đang lúi húi lau mặt bàn. Trên bàn có một cuốn sổ cũ, bìa đã ố vàng.
Tôi chạm tay vào, bà giật mình, vội giấu cuốn sổ sau lưng.
— Cô đừng đọc. Nó chỉ là nhật ký cũ thôi.
Tôi không hiểu vì sao mình lại tò mò đến thế. Có lẽ vì suốt thời gian bà ở đây, tôi vẫn cảm thấy có gì đó mơ hồ. Như một đám mây lững lờ phủ ngang trí nhớ.
— Tôi chỉ muốn biết… có phải bà từng có con gái?
Bà không đáp. Chỉ im lặng, rồi lặng lẽ gật đầu.
**
Tôi sinh ra và lớn lên cùng bà ngoại. Mẹ tôi – theo như lời bà kể – bỏ đi năm tôi lên ba. Không ai biết bà đi đâu, sống hay chết. Cũng không ai nhắc đến bà, như thể bà chưa từng tồn tại.
Tuổi thơ tôi lạc lõng. Những câu hỏi về mẹ cứ lởn vởn trong những cơn sốt, những chiều tan trường lủi thủi về nhà một mình. Nhưng càng lớn, tôi càng gấp những câu hỏi đó lại như mảnh giấy nhòe nước, vùi vào góc ký ức.
Tôi mở cuốn sổ cũ khi bà Lan đã ngủ say. Nét chữ nguệch ngoạc, nhưng rõ ràng là nhật ký. Những dòng chữ như cào vào tim:
“Hôm nay tôi thấy một cô gái rất giống con bé. Mắt nó đen như mắt tôi. Tôi muốn lại gần, nhưng sợ… Nếu tôi nói tôi là mẹ nó, liệu nó có tin không?”
“Tôi không nhớ mình bao nhiêu tuổi. Cũng không nhớ đã đi bao lâu. Có lúc tôi quên cả tên con gái mình. Nhưng mỗi lần ngủ dậy, tôi lại mơ thấy nó mặc chiếc váy vàng có hoa cúc, gọi tôi là mẹ.”
Tôi bật khóc.
**
Sáng hôm sau, tôi nấu bữa sáng thay bà. Bà Lan ngồi im, đôi mắt ngơ ngác khi tôi đặt đĩa trứng chiên lên bàn. Tôi ngồi đối diện bà, cầm cuốn sổ đưa lên.
— Bà có nhớ con gái mình tên gì không?
Bà khẽ lắc đầu.
Tôi nuốt nước mắt.
— Tên là Mai.
Bà run tay. Tôi lấy trong ví ra một tấm ảnh cũ: tôi trong chiếc váy vàng hoa cúc, đứng trước hiên nhà bà ngoại, tay cầm bong bóng.
— Đây là con. Là tôi. Là đứa bé bà đã bỏ rơi năm ba tuổi.
Bà Lan bật khóc như trẻ con, toàn thân run lên. Bà úp mặt vào lòng bàn tay, thì thào:
— Mẹ… xin lỗi…
**
Mẹ tôi – hóa ra là một người mất trí trong một tai nạn xe lúc bỏ nhà đi. Bà sống vạ vật ở các bệnh viện tâm thần, nhà tình thương, rồi lang bạt làm thuê, sống lay lắt nhờ ký ức rời rạc. Không ai tìm được bà, và bà cũng chẳng còn nhớ nổi tên mình để người ta tìm về.
Tôi không trách. Không còn gì để trách.
Chỉ là, hóa ra, người tôi từng nghĩ đã chết… lại đang sống cạnh tôi, chăm sóc gia đình tôi, lau bàn bếp nhà tôi — như một sự bù đắp muộn màng, nhưng đầy yêu thương.
Và tôi nghĩ… có lẽ định mệnh đôi khi cũng biết cách sắp đặt những cuộc trùng phùng không cần báo trước.