Mười năm trước, làng Vạn Cổ rộn ràng tiễn Hưng – chàng trai hiền lành, chịu khó – lên đường xuất khẩu lao động sang Nhật. Ngày anh đi, vợ anh – Thủy – đang mang bầu tám tháng. Họ nắm tay nhau khóc bên bến đò, hứa hẹn ba năm sau sẽ đoàn tụ. Không ai ngờ, đó là lần cuối làng nhìn thấy Hưng.

Ba năm, rồi năm năm, rồi tám năm trôi qua, không một lá thư, không một cuộc gọi. Tin đồn Hưng bị tai nạn lao động, bị trục xuất, thậm chí bị giết… râm ran trong làng, nhưng không ai xác thực được điều gì. Gia đình anh cũng lần lượt qua đời vì bệnh tật và buồn khổ. Thủy một mình nuôi con trai – bé Bi – trong căn nhà nhỏ lạnh lẽo.

Cuối năm thứ mười, Thủy quyết định tái giá. Chồng sắp cưới của cô – Hoàng – là người đàn ông góa vợ, sống cùng làng, tử tế và yêu thương bé Bi như con ruột. Đám cưới được ấn định vào đầu tháng Chạp. Cả làng đến chúc mừng. Ai cũng mừng cho Thủy, bởi phụ nữ một đời chồng, nuôi con vất vả, giờ có người bầu bạn là phúc phần.

Nhưng đúng vào buổi chiều trước ngày cưới, khi nhà gái đang dọn lễ, một người đàn ông gầy gò, quần áo lấm lem, xuất hiện ở đầu làng. Mắt anh hoang hoải, tay ôm chặt một cậu bé độ chín tuổi.

Người đó là Hưng.

Cả làng xôn xao. Người kêu mừng rỡ, kẻ thì thầm ái ngại. Thủy nghe tin thì sững người, đứng chết lặng trước bàn thờ mẹ chồng. Cô không biết nên vui, nên mừng, hay nên sợ.

Hưng được đưa về trụ sở xã. Anh kể: Năm đó, sang Nhật được 3 tháng thì bị tai nạn gãy xương sống, mất trí nhớ tạm thời. Bị trả về nước trong trạng thái vô danh. Một gia đình trên vùng núi phía Bắc cưu mang, anh sống bằng nghề làm thuê. Đến khi gặp một tai nạn nhỏ khác, ký ức bỗng quay về. Anh nhớ ra tên, quê quán, nhớ cả hình ảnh vợ mình ngày chia tay – khuôn mặt đẫm nước mắt và cái bụng bầu tròn căng. Lập tức, anh ôm đứa bé – con của một người phụ nữ đã mất – bắt xe về làng.

“Đây là con tôi nhận nuôi. Tôi nghĩ… nó sẽ gọi Thủy là mẹ.”

Thủy nhìn đứa bé, lòng chao đảo. Bé Bi – con trai ruột của cô và Hưng – từ trong nhà chạy ra, gọi “mẹ ơi”, nhưng vừa thấy Hưng liền khựng lại. Cả hai đứa trẻ, như có một sợi dây vô hình gắn kết, chỉ im lặng nhìn nhau.

Tối đó, lễ cưới bị hoãn. Hoàng buồn, nhưng không trách móc. Anh lặng lẽ chúc Thủy hạnh phúc rồi rời đi.

Ba hôm sau, dân làng thấy Hưng ra đầu làng, để lại một bức thư cho Thủy, trong đó viết:

“Anh đã trở về, không phải để đòi lại quá khứ, mà để trả món nợ ân tình. Đứa bé anh mang về không phải con ruột anh – nó là con của em gái ruột em, người đã hy sinh thân mình cứu anh trong một trận lũ. Nếu em chấp nhận, hãy nuôi nó như con em. Còn anh… anh đi tiếp. Vì sau 10 năm, anh không còn là người chồng xứng đáng nữa.”

Không ai thấy Hưng sau đó.

Còn Thủy – chị ôm cả hai đứa trẻ vào lòng, nước mắt rơi không ngớt. Có người bảo chị ngốc, người bảo chị mạnh mẽ. Nhưng ai cũng công nhận: căn nhà nhỏ của chị đêm đó sáng đèn, ấm hơn bất kỳ căn nhà nào trong làng Vạn Cổ.