Sáng mùa hè ở Hà Nội như được vắt ra từ một cái chảo nóng khổng lồ, oi ả và đặc quánh hơi người. Trước cổng điểm thi trường Đại học nổi tiếng nhất nhì cả nước từng nhóm học sinh chen nhau vào trong, áo sơ mi trắng, tóc tai chỉnh tề, tai nghe đeo lệch, khẩu trang hiệu sành điệu. Chỉ có một dáng người nổi bật theo cách… lạc lõng.

Cậu mặc bộ áo chàm thêu hoa văn tay dài, chân đi dép tổ ong, trên lưng đeo một chiếc balô đã phai màu, và dắt theo một chiếc xe đạp cà tàng cọt kẹt từng vòng bánh. Nhiều ánh mắt lia qua rồi nhìn nhau cười khúc khích:

– Trời ơi, đi thi mà mặc như múa hát chào mừng.
– Cái xe đạp kia chắc từ thời ông nội mình quá.
– Chắc lại dân miền núi được ưu tiên điểm.

Cậu không nói gì, chỉ cười. Nụ cười của người đã quá quen với ánh nhìn từ trên xuống. Họ không biết tên cậu – nhưng vài người nhớ mang máng cái tên kỳ lạ khi giám thị đọc danh sách: Vừng A Dính.

Trong phòng thi, Dính ngồi bàn gần cửa sổ. Trông cậu thật thà, lóng ngóng, đến mức giám thị cũng chép miệng:
– Chắc làm được vài câu rồi nộp sớm.

Nhưng Dính không vậy, từng nét vẽ cho bài năng khiếu hình họa được Dính nắn nót từng chút.

Kỳ thi trôi qua. Cánh cổng trường đóng lại, cuốn theo những bàn tán về thủ khoa tương lai nào đó đến từ một lớp chuyên Anh, hoặc con nhà giáo sư nọ. Còn Vừng A Dính thì đã yên vị trên chiếc xe đạp, đạp từng vòng đều đặn rời khỏi thành phố.

Ngày Bộ công bố điểm thi, danh sách thủ khoa toàn quốc lan khắp mạng xã hội.

Người ta bàng hoàng.

Thủ khoa toàn quốc khối V: Vừng A Dính – Sìn Hồ, Lai Châu.

Toán: 10

Lý: 9,75

Hình họa: 9,5

Một đoạn clip cũ quay cảnh cậu bước vào cổng thi bỗng được đào lại: bộ áo dân tộc, xe đạp cũ, nụ cười hiền. Dân mạng nháo nhào truy lùng info. Một bình luận nổi bật bên dưới có hơn 10.000 lượt thích:
“Trước cổng trường chê người ta quê mùa, giờ biết người ta là thủ khoa, quay xe còn kịp không mấy má?”

Một tuần sau, con ngõ nhỏ dẫn vào nhà trọ Dính bỗng tắc nghẽn. Không phải vì người đến chúc mừng – mà vì đoàn xe ô tô đen bóng xếp dài từ đầu hẻm vào tận cửa.

Một chiếc xe tải nhỏ chở đầy quà bánh, thịt trâu sấy, gà quay bản, rượu ngô. Một chiếc khác chở nguyên cây đào đá trồng chậu. Có cả xe máy SH, xe bán tải, xe Lexus đời mới bóng lộn – tất cả đều mang biển số tỉnh lẻ nhưng mới toanh, sạch sẽ.

Chủ nhà trọ hoảng, tưởng chính quyền xuống kiểm tra. Bà định ra mắng, thì một người đàn ông mặc áo chàm, đeo vòng bạc, cúi đầu lễ phép:

– Thưa bác, cháu là bố Vừng A Dính. Bên nhà lên đón nó về. Nó thi xong rồi, cả bản mừng lắm.

Bà trợn tròn mắt.

Cùng lúc đó, một cô gái áo váy rực rỡ bước xuống xe:
– Đây là mẹ nuôi Dính, chủ hợp tác xã dệt lanh bản Nậm Sài. Nhà nó trâu bò đầy sân, mà nó cứ nhất quyết ở nhà trọ, bảo đỡ phiền ai…

Đến lúc này, cả khu mới rần rần. Hóa ra, Dính không phải “đứa trẻ nghèo khổ dân tộc thiểu số” như ai đó phỏng đoán. Cậu là con trai trưởng bản, gia đình có truyền thống làm thuốc, chăn nuôi, canh tác. Trâu bò thả từ bản này sang bản khác, ruộng nương gối núi, cà phê, chè, mắc ca xuất khẩu đều có phần nhà Dính.

Nhưng Dính chưa từng khoe.

Chiếc xe đạp cà tàng là cậu cố tình mang đi – để nhắc mình rằng không phải ai cũng đủ đầy, và cũng để nhìn xem, ánh mắt thiên hạ đổi màu ra sao chỉ vì một cái vỏ ngoài.

Buổi tối hôm đó, Dính đăng lên Facebook dòng trạng thái đầu tiên sau nhiều năm lập nick:

“Mình là người dân tộc, nhưng không hề kém ai. Cảm ơn những ai từng cười mình – vì nhờ thế, mình nhớ mãi mình là ai và phải đi tới đâu.”

Bài đăng chỉ có một tấm ảnh: Cậu cười tươi, ngồi trên chiếc xe đạp cũ, đỗ giữa hai chiếc ô tô xịn bóng loáng.