Trong một con ngõ nhỏ ở thành phố, ngôi nhà của gia đình tôi luôn sáng đèn. Mẹ tôi, người phụ nữ với nụ cười hiền hậu nhưng đôi mắt chất chứa nỗi buồn, là trái tim của gia đình. Mẹ cưới ba, con trai trưởng của một gia đình trọng nam khinh nữ ở quê. Nhà nội chưa bao giờ coi mẹ là người thân. Họ ghét mẹ, chỉ vì mẹ là phụ nữ, và càng khinh mẹ hơn khi mẹ sinh ba chị em tôi – ba cô con gái, hay như bà nội vẫn gọi, “ba con vịt giời vô dụng”.

Ba làm việc xa, thường xuyên vắng nhà. Mẹ một mình gồng gánh nuôi ba chị em tôi, thêm cả bà nội, người thỉnh thoảng lên thành phố “chăm” chúng tôi khi còn nhỏ. Nhưng “chăm” chỉ là cái cớ. Bà ngồi đó, chỉ tay sai khiến, càm ràm mẹ từ sáng đến tối. Mẹ nấu cơm không vừa miệng, mẹ giặt quần áo không sạch, mẹ dạy con không ra hồn – chẳng có gì làm bà hài lòng. Vậy mà mẹ chưa từng cãi lại, chưa từng than vãn. Mẹ lặng lẽ làm tất cả: cơm nước, giặt giũ, đưa đón chúng tôi đi học, chăm lo từng bữa ăn, giấc ngủ. Chị em tôi lớn lên trong những bộ quần áo thơm tho, những bữa cơm ngon lành, những buổi đi chơi đầy ắp tiếng cười. Chúng tôi học giỏi, thành tích luôn đứng đầu lớp, nhưng ánh mắt bà nội nhìn mẹ vẫn lạnh như băng.

Tết là nỗi ám ảnh của mẹ. Mẹ không được phép về ngoại, dù chỉ một lần. Năm nào cũng vậy, mẹ dậy từ ba giờ sáng, lặng lẽ chuẩn bị bốn, năm mâm cỗ cúng. Khói bếp nghi ngút, mùi hương trầm hòa quyện, nhưng chẳng ai trong nhà nội để ý đến đôi tay mẹ đỏ ửng vì lạnh, hay lưng mẹ mỏi nhừ vì đứng hàng giờ. Cỗ bàn xong, cả nhà quây quần ăn uống, cười nói. Rồi họ đứng dậy, để lại mẹ với đống chén bát ngổn ngang. Một mình mẹ rửa, một mình mẹ dọn, dưới ánh đèn bếp mờ nhạt.

Bà nội không chỉ dừng lại ở việc hành mẹ. Bà còn rót vào tai chị em tôi những lời độc địa: “Mẹ mày chỉ biết đẻ vịt giời, chẳng làm được tích sự gì. Sau này chúng mày phải khác, phải đẻ con trai để nối dõi!” Lúc nhỏ, chúng tôi ngây thơ, chỉ biết gật gù. Nhưng lớn lên, tôi bắt đầu nhận ra sự bất công. Tôi thấy mẹ lặng lẽ khóc trong góc bếp, thấy mẹ giấu những vết bầm trên tay sau mỗi lần bà nội nổi giận. Tôi tự hỏi, tại sao mẹ chịu đựng tất cả? Tại sao mẹ không bỏ đi, không phản kháng?

Rồi một ngày, bí mật của mẹ được hé lộ, như một nhát dao cắt vào tim tôi.

Năm đó, tôi vừa tròn mười tám tuổi. Tết lại đến, và như mọi năm, mẹ vẫn dậy sớm chuẩn bị cỗ. Nhưng lần này, tôi quyết định giúp mẹ. Tôi lén dậy, đứng nép sau cánh cửa bếp, nhìn mẹ cặm cụi bên bếp lửa. Đôi vai mẹ run lên, và tôi nhận ra mẹ đang khóc. Tôi bước vào, ôm lấy mẹ, hỏi: “Mẹ ơi, sao mẹ không bỏ đi? Sao mẹ cứ chịu đựng mãi thế này?”

Mẹ nhìn tôi, đôi mắt đỏ hoe. Rồi mẹ kể, giọng nghẹn ngào. Hóa ra, trước khi sinh tôi, mẹ từng có một cậu con trai. Đứa bé là niềm hy vọng của cả nhà nội, là “viên ngọc quý” mà bà nội luôn mơ ước. Nhưng cậu bé mất ngay sau khi chào đời, vì một biến chứng bất ngờ. Nhà nội đổ lỗi cho mẹ, nói mẹ “yếu kém”, “vô phúc”. Bà nội thậm chí còn đay nghiến rằng mẹ cố tình để mất đứa bé, để “phá hoại dòng dõi”. Từ đó, mẹ sống trong cảm giác tội lỗi, tự dằn vặt mình. Mẹ tin rằng mọi đau khổ mẹ chịu là để chuộc lỗi, để bảo vệ ba chị em tôi khỏi những lời nguyền rủa của nhà nội.

Nhưng đó chưa phải tất cả. Mẹ kể tiếp, giọng run rẩy: “Mẹ từng muốn bỏ đi, con à. Nhưng bà nội dọa rằng nếu mẹ rời bỏ ba, bà sẽ khiến cả làng quay lưng với ngoại, với các dì của con. Mẹ không thể để gia đình mình bị hủy hoại. Và mẹ… mẹ yêu ba, dù ba chẳng bao giờ đứng ra bảo vệ mẹ.”

Tôi chết lặng. Hóa ra, bao năm qua, mẹ không chỉ chịu đựng vì chúng tôi, mà còn vì một lời đe dọa tàn nhẫn và một tình yêu không được đáp lại. Tôi ôm mẹ, nước mắt rơi không ngừng. Tôi nhận ra, người phụ nữ mạnh mẽ nhất tôi từng biết lại là người đau khổ nhất.

Đêm đó, dưới ánh trăng rằm, tôi thề với lòng mình: Tôi sẽ không để mẹ sống trong đau khổ nữa. Tôi sẽ học thật giỏi, trở thành chỗ dựa cho mẹ, và một ngày nào đó, tôi sẽ đưa mẹ thoát khỏi chiếc lồng vô hình mà nhà nội đã giam giữ mẹ bấy lâu.